Covid-19 (Koronovirüs) Süreci

Aralık 2019 tarihinde Çin’in Wuhan bölgesinde yeni tanımlanan bir tür olan 2019 Novel Koronavirüs Enfeksiyonu (2019-nCoV) yaygın enfeksiyonlara ve ölümlere sebep olmuştur. Bu salgının dünyaya yayılmasını önlemek amacıyla bu bölgeye karantina uygulanması ve yolculuk kısıtlamalarına rağmen salgın birkaç ay içinde bütün dünyaya yayılmış ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından 12 Mart 2020 tarihinde Küresel Pandemi ilan edilmiştir.

T.C. Sağlık Bakanlığı Ocak 2020’de kurduğu Bilim Kurulu ile bu salgından korunma ve ülkemizde ilk vakanın görüldüğü 11 Mart 2020 tarihinden itibaren de salgınla mücadeleye başlamıştır.

Covid-19 şusları dönemsel olarak mutasyonlara uğramaktadır. Halihazırda tüm dünyada ve ülkemizde Omicron Varyantı baskındır. Hastalığın bulaşıcılığının çok artmasına sebep olan bu mutant virüsler nedeniyle zaman zaman ülkemiz ve dünya çapında seyahat kısıtlamaları ve ilave tedbirler alınabilmektedir.

Belirtileri Nelerdir?
Belirtisiz olgular olabileceği bildirilmekle birlikte, bunların oranı bilinmemektedir. En çok karşılaşılan belirtiler ateş, öksürük ve nefes darlığıdır. Şiddetli olgularda zatürre, ağır solunum yetmezliği, böbrek yetmezliği ve ölüm gelişebilmektedir.

Nasıl Bulaşır?
Hasta bireylerin öksürmeleri aksırmaları ile ortama saçılan damlacıkların solunması ile bulaşır. Hastaların solunum parçacıkları ile kirlenmiş yüzeylere dokunulduktan sonra ellerin yıkanmadan yüz, göz, burun veya ağza götürülmesi ile de virüs alınabilir. Kirli ellerle göz, burun veya ağza temas etmek risklidir.

Kimler Daha Fazla Risk Altında?
Covid-19 enfeksiyonu ile ilgili şimdiye kadar edinilen bilgiler, bazı insanların daha fazla hastalanma ve ciddi semptomlar geliştirme riski altında olduğunu göstermiştir.
– Vakaların yüzde 80’i hastalığı hafif geçirmektedir.
– Vakaların %20’si hastane koşullarında tedavi edilmektedir.
– Hastalık, genellikle 60 yaş ve üzerindeki kişileri daha fazla etkilemektedir.

Hastalıktan En Çok Etkilenen Kişiler:
– 60 yaş üstü olanlar
– Ciddi kronik tıbbi rahatsızlıkları olan insanlar:
– Kalp hastalığı
– Hipertansiyon
– Diyabet
– Kronik Solunum yolu hastalığı
– Kanser gibi
– Sağlık Çalışanları

Tanı Nasıl Konur?
Covid-19 tanısı için gerekli moleküler testler ülkemizde mevcuttur. Tanı testi Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Ulusal Viroloji Referans Laboratuvarlarında ve yetkilendirilerek belirlenmiş Laboratuvarlarında yapılmaktadır.

T.C. Sağlık Bakanlığı ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından önerilen başlıca korunma yöntemleri aşağıdaki gibidir:
• Maske Kullanımı: Maske kullanımına uyulması salgının yayılmasını önlemede önemli bir korunma yöntemidir.
• Sosyal Mesafe: Sosyal uzaklaşma; kalabalık ortamlardan, toplu etkinliklerden uzak durmak, tokalaşma ve sarılma gibi yakın temaslı hareketlerden kaçınmak ve kişiler arası mesafenin, özellikle kapalı alanlarda, 3-4 adım / 2 metre uzaklığında korunması anlamına gelir.
• Hijyenik Korunma Yöntemleri: Yaşam alanlarımızda ve kişisel temizliğimizde azami ölçüde hijyenik korunma yöntemlerine dikkat edilmesini önermekteyiz.

Dünya genelinde ve ülkemizde Covid-19’a karşı aşı geliştirme çabaları sonuç vermiş ve bu aşıların kitlesel uygulamasına Türkiye’de 14 Ocak 2021 tarihinde başlanmıştır. 28 gün ara ile iki doz olarak uygulanan Covid-19 aşısı Eylül 2021 itibari ile 12 yaşını doldurmuş herkese uygulanmaktadır. Covid-19 aşılarının hatırlatma dozlarının yapılması koruyuculuğun devamı açısından zaruridir.

T.C. Sağlık Bakanlığının hazırlamış olduğu ve 4 Mart 2022’de güncellenen detaylı korunma yöntemlerini içeren Covid-19 (Koronavirüs) Rehberine, Temaslı Takibi, Salgın Yönetimi, Evde Hasta İzlemi ve Filyasyon Rehberine, Covid-19 Aşısı Bilgilendirme Platformuna aşağıdaki bağlantıları tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Covid-19 VİRÜSÜNÜN VARYANTLARI NELERDİR?

Covid-19 virüsü ilk saptandığından günümüze kadar çok sayıda farklı mutasyon geçirdi. Bu mutasyonların sonucunda Covid-19 virüsünün karakteristik özelliklerinde önemli değişimlere neden olan önemli varyantlar şunlardır;
• Alfa varyantı ilk olarak Birleşik Krallık’ta ortaya çıktı
• Beta varyantı ilk olarak Güney Afrika’da bulundu
• Delta varyantı ilk olarak Hindistan’da görüldü
• Gama varyantı ilk olarak Brezilya’da tespit edildi
• Omicron varyantı ilk olarak Güney Afrika’da görüldü.
• Eris varyantı ilk olarak Güney Afrika’da görüldü.

OMİCRON VARYANTI NEDİR?
Covid-19 virüsü devamlılığını sürdürmek için ilk ortaya çıktığı günden günümüze kadar mutasyon geçirmeye devam etmektedir. Omicron varyantı da bu mutasyonların sonuncusudur. Omicron varyantı 2021 yılının son çeyreğinde yani 11 Kasım’da Güney Afrika’da tespit edildi ve 24 Kasım 2021’de Dünya Sağlık Örgütü’ne bildirildi. Diğer varyantlara göre daha bulaşıcı olan ama daha hafif hastalığa neden olduğu belirlenen Omicron, Covid-19 hastalığına neden olan SARS-COV2 virüsünün tüm dünyada yayılmakta olan mutasyona uğramış yeni varyantıdır.

Omicron’un tespit edildiği ülke sayısı hızla artıyor. Şu ana kadar dünyanın 24 ülkesinde Omicron varyantına rastlandı. En fazla vaka 77 ile Güney Afrika’da tespit edilirken, onu 22 vaka ile İngiltere takip ediyor. Omicron Varyantının görüldüğü başlıca ülkeler; Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Almanya, Fransa, Portekiz, Hollanda, Belçika, Fransa, İtalya, İspanya, Hindistan, Yunanistan, Brezilya, Japonya, Güney Kore ve Hindistan bulunmaktadır.

OMİCRON VARYANTI NASIL BULAŞIR?
Covid-19’un mutasyon geçirerek ortaya çıkan yeni varyantlarının bulaşma şeklinde belirgin bir fark bulunmamaktadır. Covid-19, infekte bir kişinin virüsü taşıyan damlacıkları ve küçük parçacıkları solunum yoluyla dışarı atmasıyla toplumda yayılır. Bu parçacıklar başka kişiler tarafından solunabilir veya göz, burun ağız mukozasına temas edebilir ya da çevre yüzeyler virüs taşıyan solunum salgıları ile kirlenebilir. Bu salgılarla temas eden ellerin ağız, göz veya burun mukozası ile temas etmesi de bulaşmaya neden olabilir. Bulaşma en çok 2 metreden daha yakın maskesiz temaslarda olur.

OMİCRON VARYANTI BELİRİTLERİ NELER?
Delta varyantının en yoğun olduğu dönem ile Omicron varyantının en yoğun görüldüğü dönemdeki pozitif vakalarda görülen semptomlar karşılaştırıldığında her iki varyantın da belirtileri birbirine benzerlik gösterdiği ortaya çıktı. Bu belirtiler şunlardır;
• Ateş
• Burun akıntısı
• Boğaz ağrısı
• Baş ağrısı
• Genel vücut yorgunluğu
• Tıkanıklık ve burun akıntısı

Omicron varyantının görüldüğü hastalarda yukarıdaki bulguların dışında bu belirtiler de daha seyrek olarak görülebilir;

• Koku ve tat kaybı
• Deride kızarıklık, döküntü

OMİCRON VARYANTINDAN KORUNMA YOLLARI NELERDİR?
Hasta kişilere evde kalmaları ve diğer insanlardan izole olmaları, iyi havalandırılan ortamlarda bulunmaları, maske takmaları, sağlıklı hijyen alışkanlıklarını sürdürmeleri, yeterli dinlenmeye önem vermeleri ve semptomlarına yönelik tedavilerini almaları konusunda önerilerde bulunulmaktadır.

Ayrıca, grip mevsimi için ideal olan sonbaharda en güncel virüslere karşı uyarlanmış aşı ve Sağlık Bakanlığı uyarılarını takip etmek önerilir.

ERİS VARYANTI NEDİR?
Eris varyantı “virüsü”, COVID-19’un Omicron varyantının bir alt türü olarak tanımlanmış olup omicron varyantında görülen mutasyonların yanı sıra, EG.5.1 olarak adlandırılan bir mutasyona sahip olan virüstür. Bu mutasyon, Eris varyantının insan hücrelerine daha kolay bağlanmasına ve çoğalmasına yardımcı olabilir.

İlk olarak 17 Şubat 2023’te bildirilen EG.5 varyantı (ERİS), 2021’in sonlarında görülmeye başlayan ve o zamandan beri birkaç mutasyona uğrayan Omicron’un alt varyantıdır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından, 19 Temmuz 2023’te izlenen varyant (Variant Under Monitoring-VUM) olarak belirlendi. DSÖ, 9 Ağustos 2023 tarihinde yapılan İlk Risk Değerlendirmesine göre EG.5’i ve onun alt türlerini bir ilgi varyantı (Variant Of Interest-VOI) olarak belirlediğini bildirdi ve sağlık yetkililerine bulaşmasını dikkatle izlemelerini tavsiye etti.

2023 yılı Temmuz ayı itibarıyla, Eris varyantı, 51 ülkede tespit edilmiştir. Bu ülkeler arasında, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Almanya, Fransa, İtalya, İspanya, Brezilya, Japonya, Güney Kore ve Hindistan bulunmaktadır. Eris varyantı, dünya çapında COVID-19 vakalarının yaklaşık %17,4’ünü oluşturmaktadır.

ERİS VARYANTI NASIL BULAŞIR?
Eris varyantı, diğer COVID-19 varyantları gibi solunum damlacıkları yoluyla yayılır. Bu damlacıklar, bir kişinin hapşırması veya öksürmesi sırasında havaya salınır ve başka bir kişinin nefes alması veya göze veya burnuna dokunması yoluyla bulaşabilir. Bu salgılarla temas eden ellerin ağız, göz veya burun mukozası ile temas etmesi de bulaşmaya neden olabilir. Bulaşma en çok 2 metreden daha yakın maskesiz temaslarda olur.

ERİS VARYANTI BELİRİTLERİ NELER?
Eris varyantının belirtileri, diğer COVID-19 varyantlarının belirtilerine benzerdir. En yaygın belirtiler şunlardır:
• Eris varyantında en çok görülen belirti: Boğaz ağrısı
• Eris’te en çok görülen ikinci belirti: Balgamlı ve balgamsız öksürük
• Burun tıkanıklığı veya burun akıntısı
• Değişen koku alma duyusu
• Baş ağrısı
• Hapşırma
• Ses kısıklığı
• Ateş
• Yorgunluk

ERİS VARYANTINDAN KORUNMA YOLLARI NELERDİR
Hasta kişilere evde kalmaları ve diğer insanlardan izole olmaları, iyi havalandırılan ortamlarda bulunmaları, maske takmaları, sağlıklı hijyen alışkanlıklarını sürdürmeleri, yeterli dinlenmeye önem vermeleri ve semptomlarına yönelik tedavilerini almaları konusunda önerilerde bulunulmaktadır.

Ayrıca, grip mevsimi için ideal olan sonbaharda en güncel virüslere karşı uyarlanmış aşı ve Sağlık Bakanlığı uyarılarını takip etmek önerilir.

Sağlık Bakanlığı, Covid-19 Salgın Yönetimi ve Çalışma Rehberi

 Sağlık Bakanlığı, Temaslı Takibi, Salgın Yönetimi, Evde Hasta İzlemi ve Filyasyon Rehberi

Sağlık Bakanlığı, Covid-19 Aşısı Bilgilendirme Platformu